Nghị Luận Trung Đại: Khám Phá Chân Dung Văn Học Lớp 8

Văn học trung đại, một kho tàng văn chương đồ sộ, chứa đựng biết bao tinh hoa của cha ông ta. Trong hành trình khám phá ấy, chương trình Ngữ văn lớp 8 đưa chúng ta đến với một thể loại đặc sắc – nghị luận trung đại. Hãy cùng tôi, Giáo sư Biết Tuốt, dấn thân vào hành trình lý thú này để hiểu rõ hơn về thể loại và những tác phẩm đặc sắc nhé!

Nghị luận Trung Đại là gì?

Khác với những áng văn chương bay bổng, lãng mạn, nghị luận trung đại tập trung vào việc trình bày quan điểm, lập luận về một vấn đề nào đó thuộc các lĩnh vực như chính trị, xã hội, đạo đức.

Đặc điểm của Nghị Luận Trung Đại

  • Mục đích: Tác phẩm nghị luận thường nhằm mục đích kêu gọi, thuyết phục người đọc hoặc đề xuất những tư tưởng, quan điểm của tác giả.
  • Đối tượng: Tùy thuộc vào từng tác phẩm cụ thể mà đối tượng hướng đến có thể là vua chúa, quan lại, tướng sĩ hay toàn thể nhân dân.
  • Ngôn ngữ: Ngôn ngữ trong các tác phẩm nghị luận trung đại thường trang trọng, hùng hồn, sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, ẩn dụ để tăng sức thuyết phục.

Phân Biệt Các Thể Loại: Hịch, Cáo, Chiếu, Tấu

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giúp chúng ta dễ dàng phân biệt bốn thể loại trên:

Thể loại Mục đích Đối tượng Ví dụ
Hịch Kêu gọi chiến đấu, khích lệ tinh thần Tướng sĩ, quân đội Hịch Tướng Sĩ (Trần Quốc Tuấn)
Cáo Tố cáo tội ác, tuyên bố điều gì đó Nhân dân, kẻ thù Bình Ngô Đại Cáo (Nguyễn Trãi)
Chiếu Ban bố mệnh lệnh, công bố điều gì đó Toàn dân Chiếu Dời Đô (Lý Công Uẩn)
Tấu Tâu bày ý kiến, kiến nghị với vua chúa về một vấn đề nào đó Vua chúa Bản Luận về Phép Học (Nguyễn Thiếp)

Phân Tích Tác Phẩm Nghị Luận Trung Đại Tiêu Biểu

1. Chiếu Dời Đô (Lý Công Uẩn)

  • Nội dung: Bài chiếu phản ánh khát vọng muôn đời của dân tộc ta về một đất nước độc lập, tự chủ và phát triển thịnh vượng. Thông qua việc dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra Đại La (Thăng Long – Hà Nội), Lý Công Uẩn đã cho thấy tầm nhìn chiến lược, sự am hiểu sâu sắc về lịch sử, địa lý và tâm lý dân tộc.
  • Nghệ thuật: Bài chiếu kết hợp hài hòa giữa lý lẽ sắc béntình cảm tha thiết. Ngôn ngữ trang trọng, hùng hồn, thể hiện được uy quyền của bậc đế vương và khát vọng của cả dân tộc.

2. Hịch Tướng Sĩ (Trần Quốc Tuấn)

  • Nội dung: Bài hịch thể hiện lòng căm thù giặc sục sôi, tinh thần yêu nước nồng nàn và ý chí quyết tâm chiến đấu bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai (1285).
  • Nghệ thuật: Tác giả đã sử dụng thành công giọng văn khi thì hùng hồn, đanh thép, khi thì tha thiết, gần gũi. Đặc biệt, hình ảnh “nướng gan, uống máu quân thù” đã trở thành một biểu tượng bất hủ cho lòng căm thù giặc, ý chí kiên cường bất khuất của dân tộc Việt Nam.

3. Nước Đại Việt Ta (Trích Bình Ngô Đại Cáo – Nguyễn Trãi)

  • Nội dung: Đoạn trích khẳng định chủ quyền độc lập, tự cường của dân tộc Đại Việt. Nguyễn Trãi đã đưa ra những bằng chứng hùng hồn để chứng minh quốc hiệu, lãnh thổ, phong tục, lịch sử, văn hóa của dân tộc ta, đồng thời lên án, tố cáo tội ác man rợ của quân Minh xâm lược.
  • Nghệ thuật: Đoạn trích là áng văn chính luận mẫu mực với lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác thực, ngôn ngữ hùng hồn, giàu hình ảnh. Qua đó, tác giả đã khẳng định mạnh mẽ tinh thần tự hào dân tộcý chí kiên cường, bất khuất của cha ông ta.

4. Bản Luận về Phép Học (Nguyễn Thiếp)

  • Nội dung: Tác phẩm đề cập đến vai trò quan trọng của giáo dục đối với sự phát triển của đất nước. Nguyễn Thiếp đã đề xuất những cải cách táo bạo nhằm chấn hưng nền giáo dục nước nhà, trong đó nhấn mạnh phương pháp học tập đúng đắntinh thần hiếu học của mỗi người.
  • Nghệ thuật: Bài tấu được viết với giọng văn thẳng thắn, chân thành, lập luận chặt chẽ, thuyết phục. Tác giả đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý lẽtình cảm, giữa truyền thốnghiện đại để trình bày quan điểm của mình.

Kết Luận

Qua việc tìm hiểu về nghị luận trung đại, chúng ta thêm yêu mến, trân trọng nền văn học giàu giá trị của dân tộc. Bên cạnh đó, những tác phẩm này còn gửi gắm nhiều bài học quý báu về lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý chí kiên cường, bất khuất của cha ông ta.

Hãy để lại bình luận của bạn về chủ đề này và chia sẻ bài viết nếu bạn thấy hữu ích nhé!

Nguồn: https://truongxaydunghcm.edu.vn/