Tích Luỹ Sinh Học Là Gì? Hiểu Rõ Về Hiện Tượng Khuếch Đại Sinh Học

Trong thế giới tự nhiên, tồn tại những chất độc hại, tuy không gây chết ngay lập tức, nhưng lại âm thầm tích tụ trong cơ thể sinh vật. Đó chính là hiện tượng tích luỹ sinh học.

Theo các chuyên gia tại Đại học Nha Trang, Khoa Nuôi trồng Thủy sản, tích lũy sinh học xảy ra khi một chất độc hại xâm nhập vào cơ thể sinh vật, nhưng sinh vật đó không có khả năng đào thải hoàn toàn chất độc ra khỏi cơ thể.

Ví dụ điển hình cho hiện tượng này là sự tích tụ độc tố geosmin trong tảo. Nghiên cứu cho thấy, cá da trơn nuôi ở nhiệt độ 25 độ C hấp thụ geosmin từ tảo theo phương trình:

Geosmim trong tảo (µg/kg) = 0,55 + 2,38G + 0,23 .t + 2,68G .t

Hiện Tượng Khuếch Đại Sinh Học Và Mối Nguy Hiểm Tiềm Ẩn

Điều đáng lo ngại là chất độc tích tụ trong cơ thể sinh vật không chỉ dừng lại ở một cá thể, mà còn có thể lan truyền và khuếch đại lên các bậc dinh dưỡng cao hơn trong chuỗi thức ăn. Hiện tượng này được gọi là khuếch đại sinh học.

Đặc điểm của các chất gây khuếch đại sinh học:

• Tồn tại lâu dài trong môi trường: Điển hình là DDT, một loại thuốc trừ sâu đã bị cấm sử dụng ở nhiều quốc gia, nhưng vẫn có thể tồn tại trong cơ thể sinh vật khoảng 15 năm.
• Dễ dàng phân tán trong môi trường: Geosmin trong cơ thể tảo lam là một ví dụ.
• Tan trong chất béo: Đặc tính này khiến chất độc khó bị đào thải ra khỏi cơ thể sinh vật. Ví dụ như vitamin A, mặc dù cần thiết cho cơ thể, nhưng nếu nạp quá nhiều cũng không thể đào thải hết ra ngoài.
• Hoạt tính sinh học mạnh: Ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe của sinh vật, đặc biệt là các loài ăn lọc và mùn bã như vẹm xanh.

Ví Dụ Về Khuếch Đại Sinh Học Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long

Đồng bằng sông Cửu Long, vùng đất trù phú của Việt Nam, cũng đang phải đối mặt với nguy cơ từ hiện tượng khuếch đại sinh học.

Ô nhiễm kim loại nặng trong thủy sản: Các hoạt động công nghiệp và nông nghiệp thiếu kiểm soát đã khiến hàm lượng kim loại nặng như thủy ngân, chì, cadimi… trong nước và đất đai khu vực này gia tăng đáng báo động. Các sinh vật đáy hấp thụ kim loại nặng từ môi trường, sau đó tích tụ trong cơ thể. Khi con người sử dụng các loại thủy sản này, đặc biệt là các loài cá ăn thịt lớn, nguy cơ nhiễm độc kim loại nặng là rất cao.

Tích tụ thuốc bảo vệ thực vật trong chuỗi thức ăn: Việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật trong nông nghiệp cũng là một nguyên nhân dẫn đến hiện tượng khuếch đại sinh học. Thuốc bảo vệ thực vật tồn dư trong đất và nước ngấm vào cây trồng, sau đó được tích tụ trong cơ thể động vật ăn cỏ và cuối cùng là con người.

Kết Luận

Hiện tượng tích luỹ và khuếch đại sinh học là một vấn đề đáng lo ngại, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và sự cân bằng của hệ sinh thái. Việc nâng cao nhận thức về vấn đề này, đồng thời thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, kiểm soát ô nhiễm là vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững.

Nguồn: https://truongxaydunghcm.edu.vn/